"Алаштану" курсына арналған бағдарлама

Орал қаласы, 2013 жыл

Батыс Қазақстан инженерлік-гуманитарлық университетінің ғылыми кеңесі мақұлдаған (хаттама №1, 28 тамыз, 2013 жыл)

Автор: Сүлейменова Дәметкен Досмұханқызы т.ғ.к., доцент, алаштанушы

Пікір жазғандар: Тұрсұн Хазіретәлі т.ғ.д., алаштанушы Қ.А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті.
Сайлаубай Ерлан т.ғ.к., доцент, алаштанушы.
"Назарбаев орталығы"

"Алаштану" курстық бағдарламасы жалпы білім беретін орта мектептің тарих пәні мұғалімдеріне арналады.

(Басы журналдың өткен санында)

Үшінші тарау. Алашорда және Кеңес үкіметі (8 сағат)
1. 1918 жыл Мәскеудегі келіссөз-дер (1 сағат)
2. 1919 жыл Алашорданың Шығыс бөлімінің таратылуы (1 сағат)
3. 1920 жыл Алашорданың Батыс бөлімінің таратылуы (1 сағат)
4. Кеңес үкіметімен ымыраға келуі, рақымшылықтың жариялануы (1 сағат)
5. Кеңес дәуіріндегі Батыс Алашорда жетекшісі – Жаһанша Досмұхамедовтың қызметі (1 сағат)
6. Кеңес үкіметінің ұлттық интел-лигенцияны қудалау, жазалау шара-ларының басталуы (1928-1932жж). (2 сағат)
7. 1937-1938 жылдарындағы саяси-қуғын-сүргін (2 сағат)

Төртінші тарау. Алаш зиялылары
(5 сағат)
– Алашорда атты Ұлттық Кеңес үкі-метін құру үшін Орынборда Екінші Жалпықазақ съезін ұйымдастырған зиялы топ өкілдері: Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов, Сағындық Досжанов, Елдос Омаровтың өмірі мен қоғамдық-саяси қызметі.
– Бөкей oрдадан: Ғабдолла Мұқашұлы, Мауби Жұмәліұлы, Ижан Көмекұлы, Ибраһим Молқашұлы, Сейітхан Әжігерейұлының өмірі мен қоғамдық-саяси қызметі. (1 сағат)
– Орал облысынан: Дәулетшаһ Күсепқалиұлы, Нұрғали Ипмағамбет-ұлы, Хасен Нұрмұхаметұлы, Тақберген Жамашұлы, Керей Есенғұлұлы, Ғабдолла Досжанұлы, Аспендияр Кенжеұлы, Нұрмұхамет Қалменұлы, Ғұбайдолла Әлібекұлы, Дәулетияр Айсарыұлының өмірі мен қоғамдық-саяси қызметі.
– Торғай облысынан: Сейітәзім Кәдірбайұлы, Омар Алмасұлы, Намазбай Шәуменұлы, Сағынай Елшіұлы, Сұлтанғазы Ысқақұлы, Кәрім Батышұлы, Құсайын Бекентай-ұлы, Әбубәкір Алдияровтың өмірі мен қоғамдық-саяси қызметі. (1 сағат)
– Ақмола облысынан: Жанәлі Мырзалин, Жәнібек Ғайсин, Иса Малдыбаев, Балға Құрлеуітов, Мағжан Жұмабаев, Сейітжан Жақанов, Есет Жанбаев, Камалетдин Габдуллин, Құл Бәуеновтың өмірі мен қоғамдық-саяси қызметі.
– Семей облысынан: Жұмеке Оразалин, Турағұл Ибраев, Әлімхан Ермеков, Халел Хаббасов, Ахмет Чегиров, Қабыш Бердалин, Ахметолла Барлыбаевтың өмірі мен қоғамдық-саяси қызметі. (1 сағат)
– Жетісу облысынан: Өмірәлі Айдабосынов, Жарылғасын Отарбаев, Мәңке Ысмайылов, Иса Тергеусізов, Сытылған Сабатаев, Нәжиб Хамидов, Нүсіпбек Жакубаев-тың өмірі мен қоғамдық-саяси қыз-меті. Сырдария және Самарқант облыстарынан: Әзімхан Кенесарин, Имамбек Сарымсақов, Имамберді Ержігітов, Серқұл Алдабергенов, Мәуленқұл Байзақов, Есет Ақжолов және Алтай губерниясынан Сағдат Шагимардановтың өмірі мен қоғам-дық-саяси қызметі (1 сағат).
– Әр түрлі қазақ ұйымдарынан қатысқандар: Нұртаза Нұрсейтов, Габдрахман Мұртазин, Ғабдулгазиз Улькешев, Бернияз Кулеев, Ғадулхамид Жундубаев, Ғабдулғазиз Мусин, Хошмұхамед Кемеңгеров, Хайредин Болғанбаев өмірі мен қоғамдық-саяси қызметі.
– Шақыртумен келгендер: Бақтыгерей Құлманов, Жаһанша Досмаұхамедов, Омарқазы Қарашев, Ғұбайдуллақазы Ешмұхамедов, Мағдиқазы Макулов, Хайршақазы Ахметжанов, Халел Досмұхамедов, Ишанғали Арабаев, Ахмедгерей Коеваков, Уалиатхан Танашев, Жанғожа Мергенов, Салық Карпықов, Отарбайқажы Қондыбаев, Мұстафа Шоқай және Ілияс Жанқарин өмірі мен қоғамдық-саяси қызметі. (1 сағат)

Қорытынды (1 сағат)

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Назарбаев Н.Ә. Тарих толқынында. Алматы: Атамұра, 1999, 173-б.
2. Алаш-Орда. Сборник докумен-тов. Составитель Н.Мартыненко. Алматы: Айқап, 1992, 192 б.
3. Алаш қозғалысы. Құжаттар мен материалдар жинағы. 1917ж. жел-тоқсан-1920 ж. мамыр. - Алматы: Қазақстан, 2005. Құрастырушылар Е.М.Грибанова, С.О.Смағұлова
4. Ақбаев Ж. Жанша.- Орал: Оптима, 1994, 88 бет.
5. Алаш қозғалысы. Құжаттар жи-нағы. Алматы: 2004. 1 том, 367-380 б.
6. Атырау энциклопедиясы. Бас редакторы З.Қабдолов. Алматы: Арыс, 2000.41б.
7. Әлімгереев Ө. Бәрі де Алаш үшін //Алтын Орда. 2007, №32, 15 тамыз.
8. Әлімгереев Ө. Мақаш әкім. Алматы: Арыс, 2001ж. 35-б.
9. Әлімгереев Ө. Бәрі де Алаш үшін // Мұнайлы Астана. 2007, №28, 13 шілде.
10. Сүйінов С. Бөкей oрдасы. Алматы: Өлке, 2000, 25-56 б.
11. Батыс Қазақстан энциклопе-диясы. Алматы: Арыс, 2002. 481-б.
12. Кенжалиев И. Батыс Қазақстанның қасіретті жылдары. 1917-1920 жж. ІІ бөлім. Орал 2001.
13. Қойгелдиев М. - Алаш қозға-лысы. Алматы: Санат, 1995. 295-301, 314-беттер.
14. Қазақстан ұлттық энцикло-педиясы, ІІ том, 169 б.
15. Қалиев Е. Уәлитхан Танашев және Танашевтар әулеті. Алматы: КИЕ, 2009 ж. 23-35б.
16. Мажитов Р. Деятельность Ж.Досмухамедова во Всероссийском мусульманском совете. // Қазақ тарихы №3-2004, 101 бет.
17. Мажитов Р. Жаханша Досмухамедов. - Алматы: Арыс, 2007. стр.53.
18. Нұрпейісов К. Алаш һәм Алашорда. - Алматы: Ататек, 1995. 92-93 бб.
19. Озғанбай Ө. Жарығы өшпейтін жұлдыз. А., 2003, 62 бет.
20. Рысбеков Т. Этюды истории родного края. -Орал, 2007,стр. 85-113.
21. Батыс Қазақстан облысының тарихы. Редакциясын басқарған т.ғ.д. Рысбеков Т.З., Орал 2001 жыл.
22. Сүлейменова Д. Алашорданың Батыс бөлімінің тарихы-өлке тарихы-ның құрамдас бөлігі. - Алматы: Арыс, 2007. 125 б.
23. Тәж-Мұрат М. Ғұмар Қараш. Ақтөбе, 2004ж. 191 б.
24. Движение Алаш. Сборник материалов судебных процессов над Алашевцами (1, 2, 3 кітап). Алматы, "Ел-шежіре", 2011 жыл. Авторы Тұрсын Жұртбай.
25. Хазретәлі Т. "Алаш һәм Түркістан", Алматы, 2013 "Ел-шежіре" баспасы.
26. Алаштану мәселелері. Құрас-тырушы ф.ғ.к. Тұрдығұл Шаңбай, "Таным" баспасы, Семей, 2010 жыл.
27. Құл-Мұхаммед М. "Алаш қай-раткерлерінің саяси-құқықтық көзқа-растарының эволюциясы" Атамұра, 1998 жыл.
28. Озғанбай Ө. "Ресей Мемлекет-тік Думасы және Қазақстан", 1905-1917жж. Алматы, 1997 жыл.
29. Арцишевский А. "Этюды о вра-чевателях и фармацевтах", Алматы, 2012 жыл.
30. "Алаш туы астында: Алашор-да. Желтоқсан. Тәуелсіздік", Шымкент, 2012 жыл.
31. Дулатбеков Н. Алаш ардақты-лары "Санкт-Петербург іздері", Алматы, 2012 жыл.
32. Алаш. Алашорда. Энциклопе-дия. "Арыс" қоры, Алматы, 2009 жыл.
33. Жүз тұлға. "Батыс Алашорда үкіметінің Алаш қайраткерлері", ғы-лыми көмекші құрал. Орал, 2011 жыл.
34. Хайдаров Е. "XX ғасыр басын-дағы қазақ ұлттық-демократиялық жастар қозғалысы", "Ағартушы" баспасы, Орал, 2012 жыл.
35. История Западного отделения Алаш-орды, Сборник документов и материалов, Орал, 2012 жыл.
36. "Азаттық аңсаған Алаш", Ақтөбелік Алашордашылар. Ақтөбе, 2009 жыл.
37. Әлем қазақтарының рухани сұхбаты, "Руханият" орталығы, Астана, 2008 жыл.
38. "Халел Досмұхамедұлы. Психолог көзқарастары", "Арыс" баспасы, Құрастырушы Құбығұл Жарықбаев, Нұрсұлу Иманғалиева. Алматы, 2008 жыл.
39. Қазақстанның қазіргі заман тарихы. Дәрістер курсы. 1, 2 бөлім. Дәметкен Сүлейменова. Орал, 2010 жыл.
40. Жаһанша елі Алматы, Арыс баспасы, 2004 жыл
41. Алаш һәм Алашорда Кеңес Нұрпейiсов. Алматы, 1995 жыл
42. Алаш қозғалысы және Жаһанша Досмұхамедов. Орал, 2010 жыл
43. Орынбасарова Э. "Батыс Алаш-орда қозғалысының көрнекті қайрат-кері – Уәлитхан Танашев" Қосымша оқу құралы, Орал, 2010 жыл.