Бос бесікті тербетпе!

Бос тұрған бесікке Ібіліс баласын салып қояды екен. Бос бесікті тербет-кен шайтанның баласын тербеткенмен бірдей. Сондықтан «Бос бесікті тербет-пе!» деп тыйым етеді. Ібілістің баласы бос бесікте жасырынып жатады екен. Сәбиді бөлер кезде отпен аластамаса, жасырынып жатқан шайтан баланың ішінен нұқи береді. Содан сәбидің іші ауырады. Мазасы қашады. Сондықтан бөпені бесікке бөлерде аршамен, ады-распанмен болмаса жеті шырпымен аластаған жөн деген дәстүр шығыпты.

Бесік жыры

Діни-аңыздарда бесік жырын ең алғаш орындаған Хауа ана деп айты-лады. Бірде ол егіз ұлын жұбата алмай, қиналып отырады. Сол кезде көктен жеті періште түсіп: «Алла, Алла, Алла» деп, Алланың атын әдемі әуезге салып әндетеді. Әдемі әуенге елтіген Хауаның бөбектері жұбанып, тәтті ұйқыға кете-ді. Ән анасына да ұнап қалады. Ол пе-ріштелерге “Маған да үйретіңдер” - деп өтінеді. Періштелер келісіп, Хауаға жеті күн бойы әлди әуендерін үйретіпті.
Кейін Хауа ана өзінің барлық бала-ларын сол әнмен тербетуді әдетке ай-налдырады. Бұл әуез дами келе бесік жырына айналған екен. Қазақтағы «әл-ди, әлди, әлди-ай» деп басталатын бе-сік жырының төркіні Хауа ананың «Алла, Алла, Алла-ай» деген әуеннен шыққан деседі.
Ертеде бесік жырын үйретудің ар-найы мектебі болыпты. Бесік жыры-ның мазмұнына, әуезіне қатты мән бе-реді. Тәжірибелі аналар оның иләһи мазмұндарын таза сақтап, келіндеріне үй-ретіпті. Бесік жыры жайлы "Алла-на-ме", "Әлдинаме" деген ескіше жазыл-ған кітаптардың да болғанын айтады. «Аналар әлдисіз жасай алмас» деген нақыл сөз содан қалған дейді.
Осыған орай, біз ғасырлар сүзгісі-нен өткен, иләһи мазмұндағы, мағы-насы терең, мәні жағынан әлемдік классикалық бесік жырларымен теңе-се алатын бесік жырын ұсынамыз.

Менің балам осы ма?
Басында бақыт құсы ма?
Ғайып ерен, қырық шілтен
Бөбегімнің досы ма?
Әлди, әлди, әлди-ай.

Лә иләһә иллалла,
Иллаллада пайда бар.
Мұхамбеттің үмбеті
Осындай бала қайда бар?
Әлди, әлди, әлди-ай.

Балам менің Жүсіптей
Болар ма екен келбетті?
Ажарың айдай толсын деп,
Иллалалап тербеттім.
Әлди, әлди, әлди-ай.

Ер Дәуіттей қайратты
Ұста болар ма екенсің?
Дос жаранға айбатты
Нұсқа болар ма екенсің?
Әлди, әлди, әлди-ай.

Тақ Сүлеймен нәбидей
Патша болар ма екенсің?
Халқың үшін қамданып,
Атқа қонар ма екенсің?
Әлди, әлди, әлди-ай.

Қазығұртқа кеп тоқтаған
Нұхтай болар ма екенсің?
Отбасыма орнаған
Құттай болар ма екенсің?
Әлди, әлди, әлди-ай.

Ымыранның ұлы Мұсадай
Досы болғын Құдайдың.
Қызыр ерсін қасыңа
Тәңірден соны сұраймын.
Әлди, әлди, әлди-ай.

Ғайсадай нұр бітімің
Салих болар ма екенсің?
Хақтың жолын таныған
Ариф болар ма екенсің?
Әлди, әлди, әлди-ай.

Әзіреті Мұхамбет
Сәруары болған ғаламның.
Рахматының тамшысы –
Нұрынан сен жаралдың.
Әлди, әлди, әлди-ай.

Төрт шадияр – достарың,
Жадыңа тоқы, құлыным.
Нұрланып иман – бостаның.
Жүзіңнен тамсын шырының.
Әлди, әлди, әлди-ай.

Ғайып ерен, қырық шілтен,
Тоқсан тоғыз мың машайық.
Сексен сегіз серулер,
Әлдилетіп қосайық.
Әлди, әлди, әлди-ай.

Әлди, бөпем, құт бөпем,
Бұл сөзімді ұқ, бөпем.
Лә иләһә иллала
Көкейіңе тұт, бөпем.
Әлди, әлди, әлди-ай.

Қаралым саны 4153

 

Құрметті оқырман!
Айтар ой, қосар пікір болса, жазып жіберіңіз. 
Мүмкіндігіне қарай ескеріп, болашақ жоспарымызға енгіземіз.

     Қосар ой      

 

Мекен-жайымыз:

Орал қаласы, Жеңіс 33/1

Телефон:

+7 708 434 2463